تحلیل و بررسی احادیث امام رضا(ع) در موضوع توحید

مسأله ی وجود خداوند از مسائل اصلی انسان و تعیین کننده ی نوع زندگی فرد و زیربنای افکار و اعتقادات او می-باشد. شناخت خدا پایه ی شناخت های دیگر و مقدمه ی ایمان و عمل است، که سایر عقاید و اندیشه های اسلامی بر شناخت خدا مبتنی و پشتوانه ی ارزش های اسلامی است. توحید و یگانگی خداوند نیز اوّل ین و مهم ترین اصل اعتقادی یکتاپرستان، و اساسی ترین رکن رسالت پیامبران است، به گونه ای که قرآن، عدم اعتقاد به آن را موجب شرک دانسته است و آن را از طریق پیامبر?و خاندان آن حضرت?متذکّر شده اند، و ائمّه ی معصومین?در دوران خود و خصوصاً امام رضا?که در عصر شیوع اندیشه ها و شبهات کلامی بودند، در رأس تمامی سخنان خود به دفاع از مبانی عقلی صحیح در شناخت و وجود و یگانگی خداوند می پرداختند، که مهم ترین موضوعی که عظمت علمی حضرتش را می رساند مبحث توحید است، که اشرف علوم است. دوران امام رضا?مصادف با ظهور مکاتب مختلفی بود که بر اساس افکار خودشان و با به کارگیری براهین عقلی اقدام به طرح سوال ات و شبهات اعتقادی در باب خداشناسی می کردند، با توجّه به ارزش و اهمیّت عقل و براهین عقلی در اسلام، امام? نیز با توجه به اهمیّت مبانی عقلی، در چنین شرایطی با تکیه بر برهان های عقلی در برابر این افکار، موضع گیری می نمودند، و امام?با علم سرشار خود به شبهات مطرح شده در این زمینه پاسخ می-گفتند، و سران ادیان و متکلمین با پی بردن به علم امام?به شکست خود در برابر این استدلالات اعتراف می کردند. امام رضا?از راه های گوناگون از جمله طبیعت و جهان آفرینش، فطرت پاک انسانی و عقل و برهان عقلی به شناخت خداوند اشاره کرده اند. همچنین آن حضرت?در ضمن بحث های مفصلی که با علما و گروه های مختلف داشتند، به مسائل مختلفی از قبیل هستی شناسی و اثبات وجود خدا، توحید و اقسام آن، توحید ذاتی، صفات الهی و انواع آن، توحید افعالی، قضا و قدر، جبر و اختیار، اراده و ... می پردازند و هر موضوع و مسأله را با روش عقلانی و استدلال های فلسفی به اثبات می رسانند. روش این تحقیق، تحلیلی- توصیفی است و مطالب آن با مطالعه ی کتابخانه ای فراهم شده است. کلیدواژه: امام رضا?، توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی